Yatırım Psikolojisi
Finans piyasasını anlamanın sırrı sizde saklı: Kendinizi tanıyın ve piyasalara hakim olun!
ŞİMDİ BAŞLA!
Yatırım Psikolojisi Nedir?
Kısa süre önce eski, denenmiş ve güvenilir teknik ve temel analiz okullarına büyük veri analizi ve bir varlıkla ilgili piyasa hassasiyetini belirten anahtar kelimeler için basında ve sosyal medyadaki global hareketleri esas alarak piyasa duyarlılığını ölçen Yapay Zekaya dayanan üçüncü bir kardeş (duyarlılık yatırımı) katıldı. Piyasanın duyarlılıkları varsa, o zaman bu, psikolojik çalışma alanının konusudur. Yatırım psikolojisi iki ayrı konuya değinir: yatırımcı ve piyasa. İkinci şekil almamış konu, çok sayıdaki ilk konudan (siz dahil) oluştuğundan, finans piyasalarının davranışları; kapsadığı içgüdülerden, öğrenilmiş davranışlarından ve düşüncelerinden açıkça etkilenir. Çünkü, bazı new age ekolü takipçilerinin söylediğinin aksine, varlıkların ruhu yoktur. Yatırım psikolojisindeki en önemli unsurlar, eylemlerimizi ve piyasa davranışımızı yönlendiren korku ve hırs içgüdülerinin yanı sıra, genelde tepkilerimizi belirleyen ve piyasaların döngüsel yapısını sağlayan iyimserlik ve kötümserlik duygularıdır. Yatırım psikolojisi klinik bir deney olmayı amaçlamaz. Aksine, baş gösterdiklerinde duygularımızın ve içgüdülerimizin farkına varmamıza yardımcı olmayı amaçlar ancak bazen onlara hakim olmaktan ziyade, onlardan anlam çıkarmak önemlidir. Nihayetinde, diğer katılımcıların da belirli bir duruma aynı şekilde yanıt verme ihtimali çok yüksektir. Tepkimizi ne kadar erken anlarsak, piyasanın bir sonraki hareketini de o kadar çabuk tahmin edebilir ve bunu paraya çevirebiliriz.
Davranışsal Finans Ne Kadar Kullanışlı?
Davranışsal finans veya genelde kullanıldığı şekliyle davranışsal iktisat, bireylerin ve kurumların bilişsel, duygusal, kültürel ve sosyal davranışlarını klasik ekonomi üzerindeki etkileri açısından inceler. Konunun ortaya çıkmasından bu yana bu alanın öncülerine üç Nobel Ödülü verilmiştir: 2002’de Daniel Kahneman, 2013’te Robert Shiller ve 2017’de Richard Thaller. Verilen ödüller, bu nispeten yeni alanın etkisinin bir göstergesidir. Ancak bu, konunun yeni olduğu anlamına gelmez. Aslında, Adam Smith ve Jeremy Bentham zaten psikolojiden ve hatta ekonominin ahlakiliğinden bahsetmişti. 1970’lerin ortasında, Herbert Simon, rasyonelliğin bilişsel ve diğer sınırlamaların yanı sıra, sorunun esnekliği ile de sınırlı olduğunu öne sürdü. Örneğin, insanlar genelde bir sorunu çözerken zarar veren kısa yolları seçer. Birkaç yıl sonra, Kahneman Amos, Tversky ile birlikte ekonomik karar vermenin klasik teorinin gerekliliklerinden uzaklaşmasını açıklamak için bilişsel psikolojiyi kullandı. Kısacası elimizde, Charles Dow’un çok kullanışlı kurallar seti (etkin piyasalar) gibi olayların neden gerçekleşmesi gerektiğine ve neden gerçekleşmediğine dair çok insani bir yaklaşımı (gerçek piyasalar) faydacı ve matematiksel bir yöntemle açıklayan klasik bir teori var.
Duygusal Yatırımdan Nasıl Kaçınabilirsiniz?
Tekrarlamak gerekirse, yatırım psikolojisinin amacı (önlemek kesinlikle iyi bir şey olsa da) yalnızca özel olarak duygusal yatırımı önlemek değildir ama daha çok piyasaların nasıl işlediğini ve daha geniş bir anlamda nasıl tepki gösterdiğini anlamak için önemli bir araç olmaktır. Korku nedeniyle bir pozisyonu açmanın dışında kalmayı önlemek veya hırs yüzünden bir pozisyona girmekten veya bir pozisyonu kapatmamaktan kaçınmak için, yatırımcının bir varlık hakkında mümkün olduğunca fazla bilgi edinmesi gerekir. Bu, gerçekten de bilgi sayesinde duyguları dengeleyen bir kontrol hissi sağlar ama daha da önemlisi, temel bilgiler aracılığıyla teknik olanı onaylamamıza yardımcı olur. Amaçlar ve hedefler belirleme, çeşitlendirme aracılığıyla risk yönetimi, riskten koruma ve uygun para yönetimi yalnızca duyguları etkisiz hale getirme araçları değildir; aynı zamanda genel sağ duyudur. Kısacası, yüzlerce yıllık literatürün de size anlatacağı üzere duygular önlenemez ancak zor da olsa kontrol edilebilir. Ancak, bir adım geriye gidip onları incelemek; Elliot Dalga Teorisinin tam olarak anlaşılması, bir uzman danışman yaratmak ve izlenemez bir şirket içi yatırım verisi kaynağına sahip olmak kadar paha biçilemez bir araç olabilir.
